یارانه نقدی بهتر است یا کالابرگ؟ براساس آخرین اعلام وزیر اقتصاد، بانک مرکزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت جهادکشاورزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی مشغول ایجاد یک زیرساخت فنی برای اجرای طرح کالابرگ هستند که بعد از آماده شدن زیرساخت‌های لازم، نحوه اجرای طرح کالابرگ به صورت کامل و شفاف به اطلاع مردم رسیده و اجرایی خواهد شد.
دولت رئیسی پیش‌تر ادعا کرده بود نهایتاً پرداخت یارانه‌های جدید را به سمت کالابرگ الکترونیک خواهد برد، یعنی احتمالاً اعتبار یارانه داخل کارت بانکی افراد فقط برای خرید کالاهای اساسی قابل استفاده شود. حالا به نظر می‌رسد دولت از اجرای کالابرگ الکترونیک فعلاً عقب نشسته است. اما در هر صورت به این یارانه کالایی می‌توان ایرادات مهمی وارد کرد؛ اجازه‌ندادن به افراد برای تصمیم‌گیری مصرفی خود، سطح رفاهشان را کاهش می‌دهد و آزادی‌شان را محدود می‌کند. اما در دفاع از کالابرگ می‌توان به احتمالاتی مانند این اشاره کرد که سرپرست خانوار به فکر تأمین کافی نیازهای سایر اعضای خانوار نباشد یا این که والدین به نیازهای تغذیه‌ای فرزند خود توجه کافی نداشته باشند. در چنین شرایطی یارانه مختص خوراکی‌ها قابل دفاع است. اما درباره طرح یارانه‌ای فعلی دولت که اکثر اقشار جامعه را دربرمی‌گیرد و هدفش کمک به اقشار آسیب‌پذیر خاص و محدودی نیست، به نظر می‌رسد معایب یارانه کالایی بیشتر از مزایایش خواهد بود.
وزیر اقتصاد از تسری طرح کالابرگ الکترونیک به دیگر استان ها از هفته آینده خبر داد، جزئیات این طرح چیست و چه مزایایی برای مردم خواهد داشت؟
با اعلام وزیر اقتصاد، طرح کالابرگ که هم اینک در استان هرمزگان اجرایی شده، هفته آینده به دیگر استان ها تسری پیدا خواهد کرد. به این ترتیب مردم می توانند 10 قلم کالا را به قیمت شهریور 1400 خریداری کنند. آن ها در انتخاب روش نقدی یا کالابرگی دریافت یارانه مختار خواهند بود و این طور بیان شده که در صورت افزایش قیمت این کالاها، سهم پرداختی دولت افزایش خواهد یافت و پرداختی مردم اضافه نخواهد شد. به گزارش خبرگزاری ایرنا، وزیر اقتصاد دیروز در نشستی با خبرنگاران به مطلب مهمی اشاره و اظهار کرد: اجرای این طرح، تکلیف بودجه 1401 بود که آن را به شکل آزمایشی در استان هرمزگان اجرا کردیم و در هفته آینده به دیگر استان ها تسری می یابد.
این در شرایطی است که یازدهم خردادماه محمد مخبر، معاون اول رییس‌جمهور پس از جلسه هیات دولت در جامع خبرنگاران اعلام کرد که کالابرگ آماده نشده، ناچاریم یارانه نقدی بدهیم.به گفته او، ما به لحاظ قانونی موظف بودیم از اول فروردین در واقع این اصلاح را صورت دهیم، یک تعارضی در مصوبه مجلس بود. اول اینکه باید از اول فروردین حذف می‌شد، چراکه ارز ترجیحی دیگر وجود نداشت و از سوی دیگر گفته بودند کالابرگ. البته در همان قانون گفته بودند «یا راه‌های دیگر». چون هنوز کالابرگ آماده نشده است، ناچاریم یارانه نقدی پرداخت کنیم و این را ادامه بدهیم.
بیشتر بخوانید :
تکلیف بودجه ای 1401 چه بوده است؟
مجلس شورای اسلامی در جریان تصویب بودجه ۱۴۰۱ به دولت اجازه داد برای اصلاح نرخ ارز ترجیحی اقدام کند و آن را مشروط به توزیع کالابرگ الکترونیکی برای کالاهای اساسی آن هم به نرخ شهریور ۱۴۰۰ کرد.
تاکنون به واسطه مهیا نبودن زیرساخت های مورد نیاز این طرح، پرداخت یارانه نقدی 300 و 400 هزار تومانی به هر فرد یارانه بگیر در کل کشور اجرایی شده بود و به تازگی نیز اجرای آزمایشی این طرح در استان هرمزگان پیاده سازی شده است. با این حال با اعلام وزیر اقتصاد، به نظر می رسد باید منتظر آغاز اجرای سراسری آن در کل کشور از هفته یا در نهایت هفته های آینده بود.
10 قلم کالا مشمول طرح
مروری بر این طرح که تاکنون در هرمزگان اجرا شده نشان می دهد که 10 قلم کالای اساسی مشمول این طرح می‌شوند. بر این اساس، آن هایی که یارانه دریافت می کنند، حق انتخاب خواهند داشت که همچنان یارانه نقدی را دریافت کنند یا 10 قلم کالای اساسی از هر برند و مارک تجاری (به شرح زیر) را از فروشگاه های همکار این طرح بخرند. سرانه خرید هر فرد در جدول آمده است.
مردم برای شرکت در طرح نیازی نیست کار خاصی انجام دهند
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، «زمانی ثانی» مدیر توسعه طرح کالابرگ الکترونیک در برنامه زنده تلویزیونی با اشاره به طرح اجرا شده در هرمزگان و بیان این که هموطنان برای شرکت در این طرح نیازی نیست کار خاصی انجام دهند، افزود: به صورت خودکار حساب مربوط به کد ملی سرپرستان خانوار شارژ می شود. پولی به حساب آن ها واریز نمی شود، اما اعتبار به آن ها (معادل یارانه و یک ماه زودتر) اختصاص می یابد. در نتیجه با هرکارت بانکی متعلق به سرپرستان خانوار می توان به فروشگاه های مجاز و متصل به این طرح مراجعه کرد و کالاهای مشمول را خرید. در این باره اجبار به خرید قلم یا نشان خاصی از کالا نیست.
اختیاری بودن شرکت در طرح یعنی چه؟
زمانی ثانی در خصوص اختیاری بودن شرکت در طرح توضیح داد: یعنی هر کسی دوست داشت از این اعتبار استفاده می‌کند و (با توجه به اعتبار در نظر گرفته شده) یک ماه زودتر خرید را انجام می‌دهد و هرکسی دوست نداشت، استفاده نمی‌کند یا به هر میزانی که دوست داشت استفاده می‌کند. هر مقداری که استفاده کردند، مانده یارانه آن‌ها در زمان موعد مقرر واریز یارانه‌ها به حسابشان واریز می‌شود یعنی اگر من هیچ استفاده‌ای نکردم و خرید اعتباری را انجام ندادم، کل مبلغ یارانه را دریافت می‌کنم و اگر نیاز داشتم و بخشی را خرید اعتباری کردم، مانده اش در زمان مقرر واریز یارانه‌ها (بیستم هر ماه) به حسابم واریز می‌شود و به این صورت کاملاً در اختیار خود افراد است. این امکان فراهم شده که یک ماه زودتر به هر میزانی که دوست دارند از این یارانه‌ها استفاده کنند.
مزیت اصلی کالابرگ الکترونیک و 3 نکته مهم
به گفته وی، اکنون اصلی‌ترین مزیتی که این طرح دارد این است که سهم پرداختی مردم در آن سبد مبنا ثابت است، یعنی اگر گرانی و تغییر قیمتی اتفاق بیفتد، سهم پرداختی مردم (که منطبق بر قیمت ها در شهریور 1400 است) ثابت خواهد ماند و آن افزایش قیمت در سمت دولت اتفاق می‌افتد و دولت تدابیر لازم برای جبران آن را اندیشیده است. در این جا سه نکته قابل طرح است:
1- وی گفته است، نشان کالاهایی که قیمت آن ها مبنای جدول قرار گرفته اند، اعلام نمی شود. از این رو می توان گفت که مبنای تغییر قیمت، قیمت همان کالاهاست.
2- وی گفته است که مردم در انتخاب نشان کالا آزاد هستند، در نتیجه می توانند هر کالای مشابه با برند دیگری را بخرند. با این حال، مبنای احتساب یارانه کالاها، همان کالاهای مبنا در جدول است و به همان میزان به هزینه کالاهای انتخاب شده، یارانه تعلق می گیرد.
3- این که با افزایش قیمت ها، سهم دولت در پرداخت یارانه کالابرگی افزایش می یابد نشان دهنده این است: در صورتی که دولت میزان یارانه نقدی را افزایش ندهد، یارانه کالایی ارزشی به مراتب بیشتر خواهد یافت و همین موجب تمایل تدریجی مردم به دریافت یارانه کالایی خواهد شد.
سیستم کوپنی نظام نظارتی قوی می‌خواهد
در این شرایط، اما برخی کارشناسان انتقاداتی را نسبت به اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی مطرح می‌کنند. کامران ندری، کارشناس اقتصادی اعتقاد دارد: نظام کوپنی در سطح ملی که ما هم آن را ابتدای انقلاب طی دوران جنگ تجربه کردی، مشکلات فراوانی به همراه دارد. مهم‌ترینش این است که فسادزاست. به هر حال در این سیستم باید دستگاه نظارتی خیلی قوی‌ای وجود داشته باشد که بسیار هزینه‌بر است. اگر همان مبلغ به صورت نقدی حتی به افراد دهک‌های پردرآمد هم پرداخت شود، به‌صرفه‌تر است تا بخواهید چنین سیستم نظارتی‌ای راه بیندازید.
به گفته او، سیستم کوپنی یک نظام نظارتی خیلی قوی می‌خواهد که اگر نداشته باشید اصلاً به هدف اصابت نمی‌کند. اگر هم بخواهید این سیستم نظارتی خیلی قوی را ایجاد کنید، باید یک بوروکراسی عریض و طویل با هزینه‌های خیلی کلان ایجاد کنید. به جای اینکه این هزینه‌ها ایجاد شود، اگر به همه یکسان پرداخت کنیم به‌صرفه‌تر است.
هادی حق شناس، کارشناس اقتصادی نیز عنوان کرد: کوپن برای شرایط بسیار خاص و جنگی کاربرد دارد. امروز اگر گفته می‌شود در شرایط جنگ اقتصادی قرار داریم یعنی انضباط‌های پولی، مالی و مدیریتی کشور باید مدیریت شود.
وی متذکر شد: در حال حاضر بخش عمده کالاهای موردنیاز کشور را در داخل تولید می‌کنیم و برای اینکه اهمیت این موضوع مشخص شود کافی است ارزش واردات کشور را با ارزش ناخالص کشور مقایسه کنیم، در ۱۱ ماهه امسال کل واردات کشور حدود ۴۰ میلیارد دلار بوده و تولید ناخالص ملی کشور حدود ۴۴۰ میلیارد دلار، یعنی ۱۰ درصد نیاز کشور بستگی به واردات دارد.
حق شناس تاکید کرد: به نظر می‌رسد اگر کوپن مجدداً رایج شود در کنار آن عارضه بزرگ‌تری به نام بازار سیاه ایجاد و قیمت‌های غیر واقعی شکل می‌گیرد و دهک‌های پردرآمد می‌توانند با هر قیمتی نیازهای خود را تأمین کنند و مجددا دهک‌های پایین دچار مشکل خواهند شد و قاچاق افزایش می‌یابد.
دیدگه برخی کاربران و مردم را زیر همین پست بخوانید
